Pazarlama
tarihi, insanlık tarihi kadar eskiye dayandırılmaktadır. 1850’li yıllardan
itibaren pazarlama alanı birçok evrimleşme geçirmiştir. Kavramın
evrimleşmesinin nedenleri; teknolojinin, özellikle internetin yaygınlaşması,
globalleşmenin meydana gelmesi ve insanların eğitim alma sürelerinin artmasıyla
bilinçlenmenin artması olarak gösterilmektedir. Bütün bu nedenler neticesinde
dünya tek bir Pazar konumuna gelmiştir. İletişim araçlarının gelişimi ile
iletişim artmış ve böylece pazarlama kavramı değişim sürecine girmiştir. Geleneksel
pazarlama, üretim ve satış kavramlarına vurgunun yapıldığı bir dönemi
kapsamaktadır. Geleneksel pazarlamanın temel amacı en uygun ürün, fiyat,
dağıtım ve tutundurma karmasını oluşturmaktır. İşletme odaklı bir yaklaşım söz
konusudur. Geleneksel pazarlamada ne kadar çok kişiye satış yaparsan o kadar
iyi mantığı bulunmakta, dolayısıyla müşterilerin özellikleri, davranışları,
yaklaşımları dikkate alınmamaktadır. Müşteri hep geri planda kalmaktadır. Çünkü
üretilen ürünler müşterinin ihtiyacını karşılamasa da veya yeterli kalitede
üretilmese de elbet bir şekilde satılmaktadır. İşletmeler bu anlayıştan yola
çıkarak sadece ürünü üretip, müşterinin ürünü satın almasını beklemektedir.
Genellikle radyo, TV, gazete gibi geleneksel medya araçları kullanılmaktadır.
Teknolojik yeniliklerle birlikte pazarlama anlayışında değişiklikler meydana
gelmiştir. Teknolojik yenilikler küreselleşmeyi de beraberinde getirmiş,
böylece müşteri için Pazar alanı genişlemiş ve müşterinin seçiciliği, beklentileri
artmış ve pazarlama anlayışında müşteri odaklılık devreye girmiştir. Modern
(yeni) pazarlama adı verilen bu dönemde Pazar yönelimliliğine önem verilmiş,
değer üretme kavramı geliştirilmiştir. Yeni pazarlama ile birlikte tüketicinin
davranışları önplanda tutulmaya başlanmıştır. Bütünleşik pazarlama kavramı ile
de kurumun tüm departman ve fonksiyonları pazarlama ile entegre edilmiştir.[1]
1990’lı
yıllar dünya düzeninin değiştiği yıllar olmuştur. Sadece teknolojik gelişmeler
değil, komünist ülkelerin liberal ekonomiye geçişi küreselleşmenin boyutunu
arttırmış ve büyük işletmelerin çok çeşitli bölgelerdeki pazarlara girişi
kolaylaşmıştır. Pazarlamanın dönüşümü ile de pazarlama alanında farklılaşmalar,
ayrışmalar meydana gelmiştir.[2]
Teknoloji
ile birlikte mobil pazarlamada akıllı telefonlar en önemli araç haline
gelmiştir. Akıllı telefonlar ile kişiye direkt ulaşabilme, sesli ve görüntülü
olarak müşteriyle ilişki kurabilme olanağı bulunmaktadır. Akıllı telefonlar ile
tüketiciler artık talep ettikleri mal ve hizmetlere çok kısa süre içinde
ulaşabilmekte ve firmalar da iletilerini direkt olarak tüketicilere
ulaştırabilmektedir. Bütün bu ifadeler günümüzde mobil telefonların pazarlama
için güçlü bir araç olduğunu gözler önüne sermektedir.[3]
Sonuç
olarak pazarlama, bugüne kadar 4 temel dönemden oluşmaktadır. Bunlar “ne
üretirsem onu satarım” görüşünün hakim olduğu 1930’lu yıllarda var olan üretim
odaklı dönem[4],
1950’lerde işletmelerin üretim maliyetini düşürerek kazanç elde etmelerini
amaçlayan kitlesel üretim dönemi, reklamların kullanıldığı pazarlama karmasının
faaliyete geçtiği kitlesel pazarlama dönemi ve son olarak tüketicilerin
güçlendiği ve müşteri odaklılığının artık bir zorunluluk haline geldiği
tüketici odaklı dönemdir.[5]
[1]
Yrd.Doç.Dr. M.Nurettin Alabay, “Geleneksel Pazarlamadan Yeni Pazarlama
Yaklaşımlarına Geçiş Süreci”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi Dergisi, C.15., S.2., 2010, ss.213-225.
[2] Mehmet
Ali Paylan, Ömer Torlak, “Tarihsel Perspektiften Geleceğe Pazarlamanın Seyri”,
14.Ulusal Pazarlama Kongresi Küreselden Yerele Glokal Pazarlama, Bozok Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Bildiriler Kitabı, 2009, s.10.
[3] H.Kader
Şanlıöz, S.Emre Dilek, Nilüfer Koçak, “Değişen Dünya, Dönüşen Pazarlama:
Türkiye Turizm Sektöründen Öncü Bir Mobil Uygulama Örneği”, Anatolia: Turizm
Araştırmaları Dergisi, C.24., S.2., 2013, s.252.
[4] Alperen
Timuçin Sönmez, Ceyda Karataş, “Postmodern Pazarlama”, MYÖ-ÖS 2010 Ulusal
Meslek Yüksekokulu Öğrenci Sempozyumu, 21-22 Ekim 2010 Düzce.
[5] İzzet
Bozkurt, İletişim Odaklı Pazarlama Tüketiciden Müşteri Yaratmak, MediaCat, 2005,
s.18-22.
Yorumlar
Yorum Gönder