“Bilgi veren, sorunu çözmemize ya da karar
vermemize yardımcı olan her türlü bilgi ya da olguya veri adı verilir.”[1]
Bir araştırmanın yapılabilmesi için verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Araştırma
öncesinde hangi verilere ihtiyaç duyulduğunun belirlenmesi gereklidir. İster
nitel, ister nicel araştırma olsun gerekli olan verileri elde etme yöntemleri
çeşitlilik göstermektedir. Örneğin kütüphane, deneyler, gözlemler, kurum ve
kuruluşlardan verilerden elde edebilmek mümkündür. Burada önemli olan araştırma
için kullanılan verilerin doğru olmasıdır.[2]
Araştırma
kaynakları ve kurumsal kaynaklar birbirinden farklılık göstermektedir.
Araştırma raporları, geçmiş zamanda gerçekleştirilmiş araştırmaların
raporlarını içermektedir. Oysa ki kurumsal kaynaklar dergiler, makaleler,
gazeteler vb. yayınları içermektedir. Kaynaklar birincil veri ve ikincil veri
kaynaklar olarak ayrılmaktadır. Birincil veri kaynaklarda yazar, olayın bizzat tanığıdır.
Yazarın hayatta olup olmadığı önemli değildir. Önemli olan yazarın yazdığı
kaynakta olayları bizzat yaşamış olması yeterlidir. Araya başka bir kimse
girmemelidir. İkincil veri kaynakları ise, kaynakların başka kimseler
tarafından iletimidir. Başka bir deyişle kişiler birçok yayını okuyup, o
yayınları bir özet şeklinde sentezleme yoluna giderlerse oluşturdukları kaynak
ikincil veri kaynak olmaktadır.[3]
İkincil
veri kaynakları, birincil veri kaynaklarından elde edilmiş bilgilerden oluşmuş
kaynaklardır. Araştırma yapılırken birincil veri kaynaklarını kullanmak bilgi
güvenilirliği açısından çok daha doğrudur ancak bu tür kaynaklara çoğu zaman
erişim zorluğundan dolayı ikincil veri kaynakları sık olarak kullanılmaktadır.[4] Her
ikincil kaynak güvenilir değildir. Elde edilen bilgilerin doğruluğunu ve
tutarlılığını araştırmak önemlidir. Bu tür verileri kullanmadan önce nereye
ulaşmak istediğimizin cevabını net bir şekilde vermek gereklidir. Sonrasında
ikincil verilerde yer alan kaynakların güncelliğini, kaynak sahibinin yeterli
donanıma sahip olup olmadığı araştırılmalıdır. Bulunan ikincil verilere atıf
yaparken kaynağının nereden alındığını net bir şekilde belirtmek de bize doğru
bilgiye ulaşım konusunda avantaj sağlayacaktır.
İkincil
veri kaynakları içsel ve dışsal olmak üzere 2’ye ayrılmaktadır. İçsel ikincil
veri kaynakları belli bir kurum için yapılmış olan ve o kurumu ilgilendiren
araştırmalardır. Örneğin, o firmaya ait satış raporları, muhasebe kayıtları,
müşteri kayıtları, envanter kayıtları vb. Dışsal ikincil veriler ise kurum dışı
kaynaklarca oluşturulmuş verilerdir. İçsel bilgiler kimi zaman kullanıma hazır
bulunurken, kimi zaman ise araştırma yapan kişiye katkısı olması açısından
süreç gerektiren bir bilgi türüdür. İçsel bilgiler, yüksek maliyetli değildir.
Kurumun çoğunlukla kendi hazırladıkları bilgiler olduğundan dolayı kurum için
maliyet açısından avantaj sağlarlar.[5]
Dışsal
veri kaynaklarından hangisinin daha fazla öneme sahip olduğu net olmamakla
birlikte aranılan cevaba göre kaynakların önemi farklılık gösterebilmektedir.[6]
Dışsal kaynaklara devlet kurumları, kütüphane, ticari birlikler, özel amaçlı
araştırmalar, internet örnek olarak gösterilmektedir. Devlet kurumları düzenli
bir şekilde raporlar hazırlar bunlar önemli bir ikincil veri kaynağıdır. Çünkü
bu tür raporlar sayesinde çeşitli demografik bilgiler elde edilmektedir.
Ticaret ve sanayi odaları gibi birliklerin yayınlamakta olduğu raporlar ve
basılı materyaller de ikincil veri kaynağına girmektedir. Ayrıca buranın üyesi
olan firmalar odaların kütüphanelerinden de yararlanabilmektedir. Veri
tabanları hem içsel hem de dışsal ikincil veri kaynakları içine
girebilmektedir. İçsel veri tabanları kurumun ürünlerinin, müşterilerinin
bilgilerinin saklanıldığı veritabanıdır. Örneğin müşterilerin e posta, telefon,
kredi kartı bilgileri burada depolanmaktadır. Dışsal veri tabanlarında ise
kurumda dışarıdan hizmet sağlayan şirketlerin veritabanlarındaki datalardır.[7]
İnternet, kaynaklara ulaşabilmek amacıyla kullanılan en önemli
verikaynaklarından biri haline gelmiştir. Bilgiye erişmenin artık son derece
kolay hale getiren internet, önceleri yazılmış olan bilgileri de kendisini
dahil ederek araştırma yapan kişilere sunan bir fırsat haline gelmiştir.
Kurumlar, paydaşlarına hizmet ve ürünlerini bu şekilde üretmeye başlamış ve
birçok kurum kendi bünyesinde sanal kütüphaneler oluşturmuştur.[8]
Bunun yanında özel amaçlı araştırmalar da kurumların ikincil veri kaynaklarına
dahildir. Bu tür araştırmalar “Reklam
araştırmaları, memnuniyet araştırmaları, kamuoyu yoklamaları, medya
araştırmaları, fizibilite araştırmalarıdır”[9]
Reklam etkinliğinin belirlenmesinde reklam araştırmaları büyük rol
oynamaktadır. “Bu araştırmalar reklam
mesajının oluşturulmasında büyük yarar sağlamalarının yanı sıra, reklam sonrası
araştırmalarda elde edilen verilerin kıyaslamalı olarak değerlendirilmesinde de
büyük önem taşımaktadır.”[10]
Memnuniyet araştırmaları kurum içinde çalışanların bağlılıklarını ölçmesini
hedefleyen faaliyetlerdir. Medya araştırmaları ile kurumsal iletişim departmanı
kendileri ile ilgili çıkan haberleri takip ederek raporlama yapmaktadır. Özel
amaçlı araştırmalardan elde edilen veriler genellikle gazete ve dergilerde yer
alabilecek veriler değildir. Bu tür araştırmalar maliyetlidir ve bu hizmetten
faydalanan kurumların veriler üzerinde hiçbir denetim yetkisi bulunmamaktadır.[11]
[1] Rauf Arıkan, Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama,
Asil Yayın Dağıtım, 2007, s.99.
[2] Rauf Arıkan, Araştırma Yöntem ve Teknikleri, Nobel
Yayınları, 2013, ss.44-45.
[3] Saim Kaptan, Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri,
Tekışık Web Ofset Tesisleri, 1998, ss.127-130.
[5] Ercan Gegez, Pazarlama Araştırmaları, Beta
Yayınları, 2010, s.72-73.
[6] İsmail Tufan, “Ampirik Araştırma
Yöntemleri Teori ve Pratik”, s.47. http://www.itgevakif.com/pdfs/AmpirikAra%C5%9Ft%C4%B1rmaY%C3%B6ntemleri_itufan_sicher.pdf
[7] Ercan Gegez, Pazarlama Araştırmaları, Beta
Yayınları, 2010, s.73-75.
[8] Aysel Aziz, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri, Nobel
Yayınları, 2008, s.67.
[9] Rauf Arıkan, Araştırma Yöntem ve Teknikleri, Nobel
Yayınları, 2013, s.30.
[10] Eda Er, “Kampanya Öncesi Reklam
Araştırmalarının Reklam Kampanyasının Uygulanmasındaki Rolü ve Önemi”, Karabük
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S:1, 2014, s.63.
[11] Bilge
İspir, Kurumsal İletişimde Araştırma ders notları
Yorumlar
Yorum Gönder